Stanisław Jachowicz

POETA, PEDAGOG, PISARZ, DZIAŁACZ SPOŁECZNY

• 18 kwietnia 1796 – urodzony w Dzikowie koło Tarnobrzega w niezamożnej rodzinie szlacheckiej. Ojciec – Wojciech Jachowicz – zarządza dobrami właścicieli Dzikowa, Tarnowskich.
• 1800 – umiera ojciec Stanisława Jachowicza. Wychowaniem dzieci zajmuje się matka, Wiktoria.
• 1804 – rozpoczyna naukę w szkole o.o. Pijarów w Rzeszowie, a następnie w gimnazjum w Stanisławowie;
• podczas studiów na wydziale filozoficznym Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie jest współzałożycielem i działaczem tajnego Towarzystwa Ćwiczącej się Młodzieży w Literaturze Ojczystej;
• 1818 – debiutuje  bajkami w Pamiętniku Lwowskim. Po zakończeniu studiów osiada w Warszawie, gdzie obejmuje posadę kancelisty w Prokuratorii Generalnej Królestwa Polskiego.
• 1818 – przystępuje do Związku Wolnych Polaków. Po wykryciu Związku i przeprowadzonym śledztwie obejmuje go zakaz zajmowania posad rządowych. Głównym źródłem utrzymania Jachowicza staje się praca nauczyciela języka polskiego w domach i na prywatnych stancjach dla dziewcząt. Jako nauczyciel i pedagog pracuje do końca życia.
• 1823 – bierze ślub z Salomeą Jabłońską. Dwa lata później żona i nowo narodzony syn umierają.
• 1824 – wydaje w Płocku swoją pierwszą książkę, dedykowaną pamięci matki. Jest to  zbiór 58 wierszowanych bajek i umoralniających opowiastek dla dzieci pod tytułem Bajki i powieści (późniejsze wydania noszą tytuł Bajki i przypowiastki).
• 1829 – bierze udział w redagowaniu wydawanego przez rok, kierowanego przez Ignacego Chrzanowskiego, Tygodnika dla Dzieci i wydaje publikację Nauka w zabawce. Dziełko dla dzieci, podręcznika mającego pomóc rodzicom w wychowywaniu dzieci i ich nauczaniu domowym.
• 1830-31 – przy współudziale Chrzanowskiego zaczyna wydawać pierwsze w Europie codzienne pismo dla dzieci – Dziennik dla Dzieci. Pismo ukazuje się codziennie, prócz niedziel i świąt, ogółem wydano 299 numerów. Podczas powstania listopadowego na jego łamach objaśniano dzieciom pojęcie powstania, miłości do ojczyzny, wskazywano powinności wobec kraju ojczystego, radząc, aby „napawały serca młodociane przykładem cnót bohaterskich”. Jako jeden z sekretarzy tajnego Towarzystwa Patriotycznego zamieszcza w Patriocie tuż po wybuchu powstania Pieśń narodów na nutę Jeszcze Polska nie zginęła. W czasie powstania organizuje Towarzystwo Wychowania Dzieci po Poległych Rycerzach. Za działalność patriotyczną władze carskie obejmują twórczość Stanisława Jachowicza zakazem druku.
• W trakcie powstania udziela się w Towarzystwie Patriotycznym, zakłada Towarzystwo Wychowania Dzieci po Poległych Rycerzach, wydaje Rozmowy mamy z Józią służące za wstęp do wszelkich nauk, a mianowicie do gramatyki…, zostaje członkiem Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności.
• 1832 – zostaje członkiem Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności, w którym działał aż do śmierci. Staje się znany z wielkiej energii i pomysłowości w zbieraniu datków na rzecz sierocińców, ochronek i szkół. Szczególnie interesuje się losem dzieci z najuboższych warstw społeczeństwa. Jest współtwórcą ochronek – pierwowzorem dzisiejszych przedszkoli, w których dzieci otrzymywały posiłki, bawiły się, były wychowywane i nauczane, podczas kiedy ich matki pracowały poza domem. To z jego inicjatywy rozpoczęto w ochronkach naukę rzemiosł, co miało pomóc wychowankom w dorosłym życiu.
• 1833 – żeni się powtórnie, ze swoją dawną uczennicą, Antoniną Ośmiałowską. Prócz dwójki swoich dzieci, urodzonego w 1842 roku Eryka i cztery lata młodszego Rudolfa, wychowują także czwórkę dzieci zmarłej siostry Antoniny.
• 1842 – powstaje dom dla sierot po poległych powstańcach, zbudowany za pieniądze zgromadzone dzięki zbiórkom zainicjowanym przez Jachowicza.
• 1842 – za zasługi filantropijne przyznano Stanisławowi Jachowiczowi order Św. Stanisława III klasy i przywrócono prawo druku. Niemal cały dochód z kolejnych wydań Bajek i powiastek przeznacza na cele dobroczynne, żyjąc z rodziną bardzo skromnie. Pod koniec życia otrzymuje od cara dożywotnią pensję.
• 1856-57 – wyczerpany intensywną pracą, Stanisław Jachowicz traci siły i wzrok. W hołdzie dla jego zasług, na jego 61. urodziny przyjaciele i uczniowie wydają zbiorową pozycję pod wymownym tytułem „Wieniec” (t. 1-3, 1857-1858). Pierwszy z tomów ukazał się za życia Jachowicza.
• 24 grudnia 1857 – Stanisław Jachowicz umiera w Warszawie. Jego grób znajduje się na warszawskich Powązkach.

Niektóre utwory wydane po cofnięciu zakazu druku w 1842:

• 1846-1852 – Pamiątka dla Eryczka (dedykowana synowi) ( t. 1-4)
• 1849 – Źródło wiadomości dla dziatek polskich
• 1854 – Śpiewy dla dzieci to pierwszy w Polsce tomik piosenek.
• 1855 – Rady wuja dla siostrzenic
• 1855 – Książeczka dla Stefcia
• 1855 – Książka dla rzemieślnika
• 1856-1857 – Rozrywki dla młodzieży rzemieślniczej (t. 1-2),
• 1900 – Dzieciom na pamiątkę. Wiązanka z dziejów Polski (wyd. pośm.).